Każde przedsiębiorstwo jest częścią gospodarki i nie może istnieć samoistnie. Stałość i niezmienność nie są cechami otoczenia, w którym funkcjonują współczesne organizacje. Przedsiębiorstwa są narażone na różnego rodzaju niekorzystne zjawiska zewnętrzne, na które nie mają wpływu. Makroekonomia koncentruje się na funkcjonowaniu gospodarki jako całości. Najważniejszą cechą makrootoczenia jest to, że bardzo silnie określa możliwości działania i rozwoju przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo jednak nie jest w stanie zmienić tych warunków. Istnieją wyjątki od tej reguły, ale występują one dość rzadko. Przedsiębiorstwa o znacznym potencjale ekonomicznym i politycznym mogą oddziaływać na zmianę polityki gospodarczej. Wśród czynników mających wpływ na funkcjonowanie spółki najważniejsze są:
- tempo wzrostu produktu krajowego (PKB),
- stopa bezrobocia,
- inflacja,
- stopy procentowe,
- wysokość deficytu budżetowego,
- poziom długu finansów publicznych,
- saldo bilansu handlowego i płatniczego,
- prawo handlowe i podatkowe,
- demografia,
- sytuacja polityczna,
- kursy walutowe.
Dodatkowo występuje wiele innych czynników, które są charakterystyczne dla danego obszaru działalności przedsiębiorstwa. Również sektory są mniej lub bardziej skorelowane z sytuacją gospodarczą kraju. Większość wymienionych wskaźników jest publikowana przez Główny Urząd Statystyczny. Analitycy korzystają również z zasobów Eurostatu. Początkujący inwestorzy często analizę makrootoczenia ograniczają tylko i wyłącznie do analizy wskaźnika PKB. To duży błąd, ponieważ wskaźnik ten powinien być analizowany łącznie z pozostałymi danymi takim jak np. poziom zadłużenia państwa, wysokość deficytu budżetowego.
Produkt krajowy brutto (PKB) to wartość dóbr finalnych wytworzonych i świadczonych w gospodarce w ciągu jednego roku (z uwzględnieniem wymiany z zagranicą) i zakupionych w tym roku przez konsumentów, producentów i państwo.
Wzrost PKB oznacza dobrą sytuację makroekonomiczną kraju. Występuje wtedy wzrost wartości netto eksportu, napływają nowe inwestycje zagraniczne i przede wszystkim wzrasta produkcja przemysłowa. Poddając analizie dynamikę wzrostu PKB, należy zwrócić uwagę na poszczególne części składowe PKB i dokonać analizy ich wpływu na końcową wartość Produktu Krajowego Brutto. W ostatnich kilkunastu latach czynnikiem, który w znaczący sposób wpływał na wzrost PKB były inwestycje infrastrukturalne. Inwestycje te wynikały z przygotowań Polski do Euro 2012. Obecnie, jak i w najbliższych latach wpływ tego czynnika na ogólną wartość PKB jest mniejszy i będzie stale spadał. Ważnym elementem oddziałującym na wartość PKB jest eksport. Dodatnia wartość eksportu świadczy o konkurencyjności rodzimej gospodarki w stosunku do gospodarek innych państw. W przypadku analizy tego czynnika należy wziąć pod uwagę przewagi konkurencyjne, które mogą objawiać się poprzez rozwój technologiczny, unikalne zasoby czy niskie koszty pracy.
Kolejnym ważnym aspektem, który nie jest bezpośrednio ujęty jako część składowa PKB jest demografia. Warto śledzić informacje przedstawiające zmiany zachodzące w strukturze społeczeństwa. Informacje takie jak: liczba osób w wieku produkcyjnym, liczba osób mogących zasilić rynek pracy, liczba emerytów, współczynnik dzietności, świadczą o sile rynku.
Wzrost wartości PKB jest skorelowany ze spadkiem stopy bezrobocia a także z umacnianiem się waluty. Bezrobocie to sytuacja, w której ludzie chcą pracować i poszukują pracy przy istniejących stawkach płac, ale nie mogą jej zdobyć. Według ustawy za bezrobotnego nie uznaje się osób uczących się np. studentów oraz osób, które nie są zarejestrowane w Urzędzie Pracy.
Odczyt stopy bezrobocia według obecnie obowiązującej definicji jest w znaczący sposób zaniżany w stosunku do faktycznego poziomu bezrobocia. Analizując stopy bezrobocia należy pamiętać o zjawisku, które w ekonomii jest nazywane naturalną stopą bezrobocia. Jest to stosunek liczby ludzi niepracujących z własnego wyboru lub zmuszonych nie pracować na skutek zmian strukturalnych w gospodarce do wielkości zasobów siły roboczej w danym okresie . Powszechnie przyjmuje się, że naturalne bezrobocie oscyluje od 3% do 5%. Poddając analizie bezrobocie należy zwrócić uwagę na przyczyny, które mogą wynikać z niedopasowania struktury pracowników na rynku oraz ich umiejętności do potrzeb. Pochodną bezrobocia jest zwalniająca gospodarka. Wysoka stopa bezrobocia wpływa na spadek konsumpcji wewnętrznej. Także zbyt niska stopa bezrobocia negatywnie wpływa na gospodarkę, co przejawia się wyższymi żądaniami płacowymi pracowników, a co za tym idzie doprowadza do zwiększenia inflacji.
Przez inflację należy rozumieć proces wzrostu ogólnego poziomu cen. Inflacja występuje, gdy rosną ceny różnorodnych dóbr takich jak np. mięso, benzyna, maszyny, grunty, chleb . W przypadku inflacji należy zwrócić uwagę na dwa elementy. W pierwszej kolejności należy sobie uświadomić, że inflacja to proces, który występuje w dłuższej perspektywie. Tak więc wzrost cen spowodowany podniesieniem stawki VAT nie jest inflacją. W praktyce niezwykle trudno odróżnić inflacyjny bądź nieinflacyjny wzrost cen. Drugim równie ważnym elementem jest stwierdzenie dotyczące wzrostu ogólnego poziomu cen. Oznacza to, że wzrost ceny danego produktu przy jednoczesnym spadku cen pozostałych produktów nie przełoży się na średni poziom cen, a zatem w takim przypadku nie możemy mówić o inflacji. Wysoka inflacja oznacza, że realne dochody przedsiębiorstw oraz ludności, pomimo nominalnych wzrostów realnie mają mniejszą siłę nabywczą. Przekłada się to również na wzrost kosztów obsługi długu i negatywnie wpływa na wzrost gospodarczy. Zjawisko inflacji jest naturalne i nie stanowi zagrożenia dla gospodarki, gdy mieści w określonych ramach, które wyznacza w Polsce Rada Polityki Pieniężnej (RPP). Obecnie cel inflacyjny określony przez RPP wynosi 2,5% +/- 1%. Oznacza to, że inflacja mieszcząca się w przedziale 1,5% a 3,5%, jak widać na rysunku 4, jest akceptowana. Przekroczenie któregoś z tych progów powoduje interwencję Narodowego Banku Polskiego (NBP).
Przeciwieństwem inflacji jest deflacja, występująca gdy poziom inflacji spada poniżej 0. Deflacja prowadzi do stagnacji i spadku rentowności przedsiębiorstw.
Rada Polityki Pieniężnej może oddziaływać na wartość wskaźnika inflacji podnosząc lub zmniejszając stopy procentowe. Stopa procentowa jest ceną płaconą za korzystanie z cudzych pieniędzy. Tak więc wysokość stóp procentowych wpływa na koszt pozyskania kapitału dłużnego. Zmiana stóp procentowych jest narzędziem, które służy do stymulowania gospodarki. Przeprowadzając analizę makrootoczenia należy zwrócić uwagę na wysokość stóp procentowych, a także poddać analizie poprzednie decyzję RPP, co pozwoli określić czy stopy procentowe znajdują się w fazie obniżek lub podwyżek. Obniżka stóp procentowych jest zjawiskiem pożądanym przez przedsiębiorców, ponieważ oznacza większą liczbę środków, które można przeznaczyć na inwestycje.
Kolejnym niemniej ważnym elementem analizy makroekonomicznej jest deficyt budżetowy. Przyczyną deficytu budżetowego jest różnica pomiędzy dochodami państwa a wydatkami w danym roku budżetowym. Zbyt wysoki deficyt utrzymujący się w dłuższym okresie wpływa negatywnie na stan gospodarki, bowiem część środków, które w przyszłości pozyska państwo zostanie przekazana na spłatę zobowiązań zamiast na rozwój. Utrzymujący się deficyt budżetowy prowadzi do narastania długu finansów publicznych. Aby ograniczyć deficyt często rząd sięga do kieszeni obywateli np. poprzez podniesienie stawek VAT, dodatkową emisję pieniądza. Podnoszone są również podatki od dochodów przedsiębiorstw. Prowadzi to do negatywnych skutków ekonomicznych, ponieważ zmniejsza skłonność do inwestycji. Poziom i forma opodatkowania przedsiębiorstw należą do ważniejszych czynników, które w bezpośredni sposób wpływają na atrakcyjność gospodarki.
Nie bez znaczenia pozostaje kwestia stabilności kursu walutowego. Umacnianie kursu rodzimej waluty powoduje dopływ kapitału zagranicznego i wzrost inwestycji infrastrukturalnych, a to z kolei przekłada się na wzrost PKB. Z uwagi jednak na zmianę polityki Komisji Europejskiej dotyczącej zmniejszania inwestycji w państwach członkowskich, pozytywny wpływ tego czynnika na PKB będzie się zmniejszał w czasie.
Etapy analizy fundamentalnej:
1. Analiza makrootoczenia
2. Analiza sektorowa
3. Analiza sytuacji spółki
4. Analiza finansowa
5. Wycena
